Testament rodzaje i różnice

Testament, ostatnia wola, ostatnie rozporządzenie, rozporządzenie na wypadek śmierci. Wszyscy wiemy czym jest, ale czy na pewno?

Przybliżę trzy najważniejsze, ogólne rodzaje testamentów jakie zna polskie prawo cywilne. W następnym poście opiszę krótko szczególne rodzaje testamentów oraz postaram się obalić lub potwierdzić kilka powszechnych „prawd” na temat testamentów. Później zamieszczę „przygotowujący się” post na temat dziedziczenia i wydziedziczania J,a na koniec wisienka na torcie czyli zachowek. Zapraszam do śledzenia bloga lub przesyłania mejlem propozycji o czym chcielibyście przeczytać na moim blogu i jaki temat mam poruszyć, a jestem pewny, że coś da się zrobić. A teraz do rzeczy. 

Pierwszym i bodajże najstarszym rodzajem testamentu, jest testament holograficzny. Dlaczego taka nietypowa nazwa, która bardziej kojarzy się z prozą science –fiction niźli z prozą życia? 

Otóż, śpieszę tłumaczyć, słowo holograficzny powstało ze zlepka dwóch greckich słów holos = całość, grapho = piszę i to generalnie oddaje istotę tego rodzaju testamentu. Bowiem, aby testament holograficzny był ważny, musi być napisany w całości własnoręcznie przez spadkodawcę! Własnoręcznie czyli pismem odręcznym od samego początku, czyli miejsca i daty sporządzenia, aż po sam podpis. Przy czym proszę mieć na uwadze, że brak daty i miejsca sporządzenia nie powoduje nieważności, ale może utrudnić interpretację ostatniej woli spadkodawcy. Proszę nie dać się zwieść przeświadczeniu, że zachodzi tu podobna zależność jak np. w przypadku umów gdzie forma pisemna nie wyklucza sporządzenia jej na komputerze. Tutaj sporządzenie takiego testamentu na komputerze i jedynie opatrzenie go podpisem spadkodawcy sprawia, iż testament jest całkowicie nieważny! Ten rodzaj testamentu regulowany jest w art. 949 Kodeksu cywilnego.

Drugim rodzajem testamentu jest testament sporządzany przed notariuszem w formie aktu notarialnego. Ten dla odmiany może zostać sporządzony na komputerze, wymagany jest jedynie własnoręczny podpis. Należy pamiętać, że sporządzenie testamentu w formie aktu notarialnego wymaga uiszczenia taksy notarialnej w wysokości 50 zł lub 150 zł za wersję bardziej „rozbudowaną”. O możliwości „rozbudowy” testamentu o zapisy, polecenia i wydziedziczenia napiszę w innych postach.

Trzecim rodzajem testamentu jest testament allograficzny, zwany także testamentem urzędowym. Dlaczego taka dziwna nazwa? Słusznie mniemacie, że nazwa allograficzny również pochodzi z języka grackiego. Powstała ze zlepka słów allos = inny i grapho = piszę, co również oddaje istotę tego rodzaju testamentu. Bowiem jego istotą jest fakt, iż spadkodawca nie musi go spisywać (spisuje go, jak sama nazwa wskazuje, ktoś inny - w formie protokołu), a jedynie oświadcza swoją wolę w obecności przynajmniej dwóch świadków i jednej z wymienionych osób wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego. Spadkodawca może się pod protokołem podpisać lub też nie, lecz wtedy musi to zostać zawarte w protokole dlaczego nie ma podpisu spadkodawcy. Testament allograficzny reguluje art. 951 Kodeksu cywilnego. 

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej Dz.U.2004.148.1564

§ 8. Maksymalna stawka wynosi za sporządzenie aktu notarialnego dokumentującego:
3) testament - 50 zł;
4) testament zawierający zapis, polecenie lub pozbawienie uprawnionego prawa do zachowku - 150 zł;
5) odwołanie testamentu - 30 zł;

Kodeks Cywilny Dz.U.1964.16.93

Art. 949. § 1. Spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą.
§ 2. Jednakże brak daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu własnoręcznego, jeżeli nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów. 

Art. 951. § 1. Spadkodawca może sporządzić testament także w ten sposób, że w obecności dwóch świadków oświadczy swoją ostatnią wolę ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego.